Της Αλεξάνδρας Σκαράκη
Τι είναι το φυτό γκι, ποιες οι ιδιότητές του σύμφωνα με την αρχαιότητα και από πού προήλθε το έθιμο του φιλιού κάτω από αυτό; Οι απαντήσεις βρίσκονται εδώ…
Το γκι (Viscum Album) είναι ένα παρασιτικό, αειθαλές φυτό, το οποίο φυτρώνει ανάμεσα στα κλαδιά των δέντρων και των θάμνων. Εμφανισιακά, το γκι αποτελείται από μικρά, κιτρινωπά λουλούδια και άσπρα μούρα.
Ιερείς με το όνομα Druid, φύλαγαν το φυτό ως κάτι ιερό και το χρησιμοποιούσαν μόνο στις χειμερινές τους τελετουργίες, 200 χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Το γκι ήταν σεβαστό από τους ιερείς, καθώς διατηρούσε το πράσινο χρώμα, ακόμα και κατά τη διάρκεια του κρύου, βαρύ χειμώνα και παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ριζωμένο στο χώμα. Πέρα από τη χρήση του στις τελετές, το γκι θεωρούνταν σύμβολο της γονιμότητας, ενώ λειτουργούσε και ως φάρμακο για την αντιμετώπιση ασθενειών.
Άλλοι πολιτισμοί πίστευαν ότι το γκι περιείχε μυστηριώδεις δυνάμεις. Οι Κέλτες (Celtics) πίστευαν ότι το φυτό είχε μαγικές θεραπευτικές ιδιότητες και το χρησιμοποιούσαν ως αντίδοτο για το δηλητήριο, αλλά και για να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα. Για τους Ρωμαίους, το γκι θεωρούνταν σύμβολο της ειρήνης και της φιλίας. Σύμφωνα με ρωμαϊκό μύθο, οι εχθροί που πραγματοποιούσαν συνεδριάσεις κάτω από γκι, κατέθεταν τα όπλα τους και αγκαλιάζονταν.
Το έθιμο του φιλιού κάτω από γκι, πιθανόν να πηγάζει από τη Νορβηγική μυθολογία και πιο συγκεκριμένα την ιστορία της Frigg, της Σκανδιναβής θεάς του έρωτα, της γονιμότητας και προστάτιδας του γάμου. Όταν ο γιος της Baldr ονειρεύτηκε τον επικείμενο θάνατό του, τότε η Frigg εξανάγκασε έναν όρκο από όλες τις δημιουργίες της στη φύση, να προσέχουν τον γιό της και να τον προφυλάξουν από το κακό. Όμως η Frigg παρέλειψε να ζητήσει υπόσχεση από το νεαρό φυτό γκι, με αποτέλεσμα ο Baldr να σκοτωθεί από βέλος του εχθρού, φτιαγμένο από γκι.
Μια εκδοχή του μύθου υποστηρίζει ότι για να ανακουφιστεί από τη θλίψη της, η Frigg ανακήρυξε το γκι ως το σύμβολο της αγάπης, ώστε να μην προκαλέσει περισσότερο κακό. Η άλλη, πιο χαρούμενη εκδοχή της ιστορίας αναφέρει ότι η Frigg κλαίει πάνω από το άψυχο σώμα του Baldr και καθώς τα δάκρυά της πέφτουν πάνω στο βέλος από γκι, μεταμορφώνονται σε μικρά, λευκά μούρα. Ο Baldr επανέρχεται στη ζωή εκ θαύματος και η Frigg ορίζει ότι όποιος βρεθεί κάτω από γκι, δεν θα πάθει ζημιά, αντιθέτως θα λάβει ένα φιλί ως δείγμα αγάπης.
Στη Βικτωριανή Αγγλία το γκι ήταν το μαγικό συστατικό για τους καλεσμένους, οι οποίοι συνήθιζαν να παίζουν παιχνίδια φιλιών κάτω από το εορταστικά διακοσμημένο φυτό σε πάρτυ, δεξιώσεις, γάμους και άλλου είδους γιορτές, για να τους φέρει καλή τύχη και διαρκή φιλία.
Από τότε, το κρεμασμένο γκι και το έθιμο με τα φιλιά κάτω από αυτό, παραμένει μια από τις πιο δημοφιλείς παραδόσεις των Χριστουγέννων.
